Hoogwaardig gebruik ondergrondse ruimtes voor kantoortransformatie in Amsterdam

Een van de eerste kantoorgebouwen van de Amsterdamse Zuidas ondergaat een make-over. De halfondergrondse kelder wordt uitgegraven en uitgebreid en krijgt een glazen gevel met aansluitend terras. Aveco de Bondt onderzocht welke aanpassingen aan het watersysteem daarvoor nodig zijn. Ook adviseerden we over de toepassing van een drainageinfiltratietransportsysteem. Daarmee is het mogelijk om duurzaam om te gaan met regenwater en tegelijkertijd het grondwater op een optimaal niveau te houden.

Het gebouw waar het om gaat staat aan de Prinses Irenestraat 59. Het is gebouwd in de jaren zeventig en telt zes verdiepingen, waarvan de kelderlaag voor de helft onder het maaiveld ligt. Om deze ondergrondse ruimte optimaal te benutten, wil de projectontwikkelaar het gebouw tot het niveau van de keldervloer laten ontgraven.

Ingrepen in bestaand stedelijk gebied vragen om zorgvuldigheid

De uitbreiding moest voldoen aan het nieuwe Afwegingskader grondwaterneutrale kelders van de gemeente Amsterdam en Waternet. Spelen er grondwaterproblemen in een gebied? Dan worden alleen aanvragen voor het aanleggen of aanpassen van een kelder goedgekeurd als die voldoen aan de eisen van een grondwaterneutrale kelder. Dit om ongewenste effecten van de aanleg van kelders in kwetsbare gebieden in Amsterdam te voorkomen. Ook moest het ontwerp aansluiten bij het regenwaterbeleid (Rainproof). Met de specialistische kennis van het Amsterdamse watersysteem en de ondergrond en de kennis van het beleid, hebben we het ontwerp met de nodige zorg kunnen afstemmen met bevoegd gezag.

Afbeelding 1 Project Hoogwaardig gebruik ondergrondse ruimtes voor kantoortransformatie in Amsterdam

Integraal kijken naar het grondwatersysteem

Zo’n ontgraving brengt diverse watervraagstukken met zich mee. Wat doet het bijvoorbeeld met de grondwaterstand op het perceel en in de omgeving? Maar ook: wat doe je met regenwater dat in de ‘kuil’ loopt die je rond het gebouw creëert? Een multidisciplinair team van water- en bodemexperts van Aveco de Bondt boog zich over deze en andere vragen. 

We begonnen met het in kaart brengen van het plan zelf, de omgeving en ontwikkelingen die rond het gebouw op stapel staan. Bodemaanpassingen vragen namelijk om een integrale blik. Wat je hier doet, kan verderop effect hebben, bijvoorbeeld op de grondwaterstand. De woningen die naast het gebouw liggen, mogen uiteindelijk natuurlijk geen hinder ondervinden van de ingrepen.

Daarnaast was deze integrale blik ook nodig voor het plangebied zelf. Naast het gebouw wordt namelijk een halfverdiepte parkeergarage gebouwd. Beide planonderdelen hebben zo hun specifieke eisen voor (grond-)waterbeheer. Het ontwerp van beide plandelen liep volgens twee aparte trajecten. Voor het grondwaterbeheer was het belangrijk om over de grenzen heen te kijken; grondwater houdt zich namelijk niet aan plangrenzen

Bodemonderzoek en vergunningsvoorbereiding

De volgende stap? Dat was grondwater- en bodemonderzoek. We brachten de samenstelling van de grond en de grondlagen in kaart, net als de stand en fluctuaties van het grondwater. Ook deden we onderzoek naar eventuele bodemverontreinigingen. Gelijktijdig schakelden we met de gemeente Amsterdam en Waternet om normen en eisen voor omgevingsaanpassingen te inventariseren. Door vroegtijdig in het traject te schakelen met bevoegd gezag, loopt het vergunningstraject soepeler.

Ontwerp van een DIT-systeem

Met de opgehaalde informatie ontwierpen we een oplossing om het perceel droog te houden. Voor die oplossing begonnen we op de top van het gebouw. Daar komt een groendak. Zo’n dak fungeert als een buffer voor regenwater. Handig, want zeker als er veel water valt is het fijn als niet alles tegelijk afgevoerd hoeft te worden. Onder het gebouw komt een drainageinfiltratietransportsysteem (DIT-systeem) te liggen. In principe infiltreert het water vanzelf in de bodem, maar valt er te veel regenwater of komt het grondwater te hoog te staan? Dan wordt het overschot afgevoerd. Het systeem heeft óók een functie in de droge periodes: dan wordt het water juist vastgehouden en wordt er zonodig water in de grond geinfiltreerd.

Aandachtspunten bij het ontwerp van de oplossing:

  • Omgeving: Met berekeningen en analyses toonden we aan dat het nieuwe systeem geen invloed heeft op het grondwater in de naastgelegen woonwijk. Met deze informatie ondersteunden we de projectontwikkelaar en de gemeente Amsterdam in het participatietraject.
  • Onderhoud: Onder de grond ligt een complex netwerk van buizen, kabels en leidingen. We hebben het systeem zo ontworpen dat er ruimte blijft om beheer en onderhoud uit te voeren.
  • Monitoring: Als een DIT-systeem om wat voor reden dan ook niet (goed) meer functioneert, wil je zo snel mogelijk maatregelen treffen om ongewenste effecten te voorkomen. Daarom is in het ontwerp van het systeem voorzien van sensoren waarmee de grondwaterstand continu gemonitord wordt.

Diepgaande bodem- en waterkennis, integrale blik

Aveco de Bondt wordt regelmatig gevraagd om watervraagstukken op te lossen bij maaiveldaanpassingen. Niet alleen onze ervaring en expertise op water- en bodemgebied, spelen daarin een belangrijke rol. Opdrachtgevers waarderen ook onze omgevingssensitiviteit en integrale benadering om te komen tot effectieve, toekomstbestendige oplossingen. 

Afbeelding 2 Project Hoogwaardig gebruik ondergrondse ruimtes voor kantoortransformatie in Amsterdam

Second opinion voor overname van de ontwerpverantwoordelijkheid

In dit project dachten ook specialisten van andere disciplines binnen Aveco de Bondt mee. Zo voerden we een asbestinventarisatie uit. Ook deden we voor de aannemer een integrale second opinion voor de overname van de ontwerpverantwoordelijkheid voor het gebouwontwerp. De centrale vraag daarbij: is het ontwerp technisch maakbaar en voldoet het aan wet- en regelgeving? We keken daarbij onder meer naar de veiligheid van de constructie, bouwfysica en toegankelijkheid van het gebouw. Met zulke second opinions bieden we aannemers de zekerheid dat ze verantwoorde risico’s aangaan.

Meer weten over dit project? Vraag het onze experts!

Marjon ten Hagen
Adviseur Stedelijk en Landelijk Water
mthagen@avecodebondt.nl
+31 6 123 32 178